Transcript:

Jan Willem Van Rangelrooij (00:21)
goedemorgen luisteraars. Dit is de RouwDouwer podcast. En vandaag in deze podcast is te gast Fokke Jan Klaver. En Fokke Jan Klaver heb ik afgelopen jaar ontmoet. Hij heeft ook een heel mooi verhaal en hij wilde meewerken aan deze podcast om zijn verhaal openhartig te delen. Dus goedemorgen Fokke Jan. Fijn dat je er bent. om direct maar met de deur naar huis te vallen voor de luisteraar. Kun je je voorstellen? Wie ben je eigenlijk en wat doe je zoal?

Fokke Jan Klaver (00:48)
Ik ben Fokke Jan Klaver, ik ben 36 jaar, ik woon met mijn vrouw in Dokkum en ik ben assistent corporate controller bij een groot internationaal bedrijf in Sneek. Voor de rest vind ik het leuk om met hobby’s qua voetbal of toneelspelen of spelletjes doen.

Jan Willem Van Rangelrooij (01:04)
Ja, dankjewel voor deze mooie introductie. Ik ben je op het spoor gekomen. had een heel mooi stuk over je dochter. Had je gedeeld in de media hier in het noorden. Dus kun je ons meenemen? Wat is jullie verhaal van jou en vrouw met betrekking tot kinderwens?

Fokke Jan Klaver (01:24)
Nou, begon dat wij op een gegeven moment geregistreerd partnerschap zijn aangegaan en we wilden toen ook al kinderen, maar mijn vrouw heeft PCOS. Dus dat zijn cysten op eierstokken, waardoor ongesteldheid onregelmatig is en je ook niet altijd een even goede eisprong krijgt. Dus kinderen is al een lastigere verhaal voor ons. En toen kwamen we er in november 2022 achter dat we zwanger waren, waar wij dus heel blij mee waren.

Helaas is dat in december 2022 gelijk al mis gegaan. Na ongeveer 7-8 weken. Dus dat was toen een miskraam. Dus dat was gelijk al een tegenslag voor ons. En in maart van het op volgende jaar kwam er achter dat we gelukkig weer zwanger waren. En dat is eigenlijk de hele zwangerschap goed gegaan. Op een gegeven moment kwam het wel achter dat mijn vrouw had…

Zangerschapsdiabetes en voor de rest kwam er ook achter dat een gegeven moment die groei een beetje achter bleef lopen van onze dochter. En daar hebben we extra groei-echo’s voor gehad in het ziekenhuis, maar dat allemaal goed gegaan. En op een gegeven moment in december 2023, op 1 december zijn de weeën begonnen. En alles leek goed te gaan. We hebben een controle gehad, want er was nog geen ontsluiting. We hadden al gezegd dat we naar het ziekenhuis zouden gaan, maar omdat er nog geen ontsluiting was…

zijn we nog niet naar het ziekenhuis gegaan. Er was nog wel een hartslag. De verloskundige had toen gezegd, doe maar even rustig aan. Het gaat morgen allemaal gebeuren. het rustig aan, dat wilde niet. We wilden nog wat slapen. Dat lukte allemaal niet. Dus op een gegeven moment heb ik weer gebeld. Heb je ook tips zodat we kunnen slapen? Want morgen gaat het allemaal aan. De verloskundige zou weer langskomen. Die ging natuurlijk ook even de controles uitvoeren.

Toen kon ze geen hartslag vinden. Dat was even schrikken. Nou ja even, dat was gewoon schrikken. Toen heeft ze ook gezegd, we gaan nu naar het ziekenhuis. Ze heeft toen al tegen ons gezegd, het kan zijn dat je kindje is overleden. Dus wij hals over kop naar het ziekenhuis. Het was wat sneeuwerig en dat soort dingen. Dus ook niet gelijk even snel rijden. We moesten de auto ook nog sneeuwvrij maken.

Jan Willem Van Rangelrooij (03:20)
Ja.

Fokke Jan Klaver (03:39)
terwijl de vervolgskundige met mijn vrouw de laatste dingen verder even pakte want we lagen natuurlijk al op bed dus moesten we ook kleren aan en dan noem het allemaal maar op. En toen zijn we naar het ziekenhuis gereden. Tijd is de rit, mijn vrouw was de hele tijd stil. Normaal heb wel radio aan maar die heb ik ook echt gewoon uitgezet. En in eerste 15 minuten kon ik al drie keer in huilen uitbarsten want dan heb je al een gevoel van dit gaat niet goed.

En in het ziekenhuis is het bevestigd met de echo-apparaten die ze hebben dat er echt helemaal niks meer was. Nou dan stort je wereld in.

Jan Willem Van Rangelrooij (04:17)
Ja.

Fokke Jan Klaver (04:19)
En dan heb je dus net bevestiging gekregen midden in de nacht dat je kindje is overleden. Maar ja, je moet die hele bevalling nog wel door. En dat was natuurlijk ook even lastig, want de ontsluiting bleef hangen, bleef telkens op 5 centimeter hangen. We moesten twee keer een ruggeprik, want de eerste keer was mis, dus dan loopt het ook allemaal niet. En uiteindelijk is ze op 2 december om…

kwart voor acht, uiteindelijk geboren. Je houdt soort van hoop nog, van ze hebben het niet goed gezien, het klopt allemaal niet. Dan gebeurt er niks eigenlijk, want het blijft stil en dan is het echt helemaal klaar.

Jan Willem Van Rangelrooij (04:59)
Ja, en toen, wat ging er door je heen? Want je zei net al van, mijn wereld stort in. Maar dan sta je daar zo rond 8 uur met je dochter eigenlijk in je handen. Wat ging er allemaal door je heen?

Fokke Jan Klaver (05:13)
Ja, er gaat zoveel door je heen. Je zit sowieso, als je een bevalling hebt, al in een roes. En nu zit je al helemaal in een roes van wat is er gebeurd of wat dan ook. Om nog even over die dag zelf, want we waren natuurlijk in de nacht van vrijdag op zaterdag te horen gekregen dat het al mis was. Nou toen hadden we natuurlijk al even een moment met zijn tweeën.

en alles eruit laten. En toen moesten we hele zaterdag nog wachten en op gegeven moment kwam de verloskundige ook nog langs. Het waren twee verschillende geweest die zijn beide langs gekomen. Die zeiden ook van we hebben het hele dossier al nagelopen en niks kunnen vinden, waarom? En in die avond ook.

We hebben overdag ook gewoon de familie op de hoogte gebracht van dit is er gebeurd. Iedereen wilde wel langskomen, we hadden zoiets, jullie hoeven niet langs te komen. Want ten eerste, ze was er nog niet en ten tweede, dan zit hij hier met z’n allen. Ja, daar hadden ook weinig behoefte aan. Dus op een gegeven moment, ze echt geboren was, en toen werd ze op het borst gelegd, bij mijn vrouw. ja, toen kwam al nog een keer alles eruit, van alle spanning natuurlijk, maar ook gewoon het…

Jan Willem Van Rangelrooij (06:13)
Ja. Ja.

Fokke Jan Klaver (06:29)
het rauwe verlies wat je dan echt hebt want dan heb je gewoon echt je kind verloren.

Jan Willem Van Rangelrooij (06:35)
Ja, ik ben heel nieuwsgierig van hoe ben jij er toen mee omgegaan voor jou. Je noemt dat al rouw. Wat heeft het voor jou betekend?

Fokke Jan Klaver (06:48)
De eerste week is echt gewoon een soort van roes, want je moet opeens alles regelen. Gelukkig hadden we ook heel goede kraamzorg, een vrouw die hetzelfde had meegemaakt, ook met haar eerste dochter. Dus dat was ook wel fijn, want dan konden we het erover hebben. We gingen toen al dingen vragen van oké, wanneer was je weer zwanger en wanneer heb je weer een nieuw kind gekregen?

Dat dingen waar… Dat komt gewoon plotseling in je op. Je zit eigenlijk nog midden in je rouw, maar je bent ook… Ja, je bent ook in een soort roesje en dan ga je verder denken van… Dat soort dingen spelen… Dat soort dingen komen ook in je op. En die vrouw had heel duidelijk gezegd… Mijn verhaal deel ik niet met iedereen, maar jullie hebben hetzelfde meegemaakt, dus daarom deel ik het wel met jullie. Ja, nadat de vrijdag was de begrafenis en nadat we thuis waren… Toen kwamen we echt in de rust.

Toen kwam het gemis nog weer meer en dan ga je echt nadenken wat heb ik nu allemaal meegemaakt in de afgelopen week. Sommige dingen onthoud je goed en sommige dingen niet goed. Je gaat rustig alles laten bezinken en bedenken hoe nu verder eigenlijk.

Jan Willem Van Rangelrooij (08:07)
ja, waar ik ook heel nieuwsgierig naar ben, want we hebben het natuurlijk ook over jou, maar je vrouw heeft natuurlijk ook haar rouwproces, want hoe gingen jullie daar samen mee om

Fokke Jan Klaver (08:17)
Ja, eigenlijk hebben we beide verschillend gerouwd. We hebben ook rouwcoach gehad via het werk van mijn vrouw. Ja, die heeft ook heel duidelijk gezegd; In die zin, we hebben nu beide een doos in ons hart, waar de rouw in zit en waar we ook, dat nu ook nog steeds wel naar buiten komt op momenten.

Het is niet dat die doos waar de rouw in zit kleiner wordt, maar de ruimte eromheen wordt groter. Dus je krijgt weer meer ruimte voor andere dingen. Maar als je puur sec bekijkt van hoe zijn we met z’n tweeën ermee omgegaan? hebben beide verschillen aan gerouwd En dat is ook een verschil tussen man, vrouw, dat rouwt ook anders. Ik was heel erg van, ik zoek de afleiding in het gamen bijvoorbeeld, natuurlijk ook wel met mijn vrouw erover hebben.

Maar echt afleiding zoeken en mijn vrouw was heel erg met de foto’s bezig. Iets meer pure rouw. Ja, ik had het toch een beetje anders. Maar dat komt puur omdat we ook twee verschillende personen zijn.

Jan Willem Van Rangelrooij (09:26)
En je zei meer dat pure rouwen, is dat voor jou later nog veranderd dat je op een, maar voor jou een puurdere manier nog hebt gerouwd?

Fokke Jan Klaver (09:37)
Nou, daar heb ik wel mee gestoeid, maar. Ik heb ook op gegeven moment een POH ingeschakeld via de huisarts, omdat ik er toch ook wel mee zat en ik wilde toch wel even wat hulp zoeken, zeg maar. En mijn vrouw ging op dat moment naar een psycholoog. Die zat natuurlijk ook met dingen uit haar verleden meer, wat naar boven is gekomen, want ze was ook dichtbij het overlijden van haar vader geweest en dat kwam hier ook allemaal omhoog.

Jan Willem Van Rangelrooij (09:57)
Hmhm.

Fokke Jan Klaver (10:03)
met nu met Marije. En ik ook tegen de POH gezegd, ja mijn vrouw rouwt zo en ja moet ik ook zo rouwen? Ik heb echt haar letterlijk de vraag gesteld en zij heeft ook gezegd ja mensen rouwen anders jij doet het op die manier het betekent niet dat jouw manier van rouwen slecht is.

Het is niet gelijk en je hoeft niet op dezelfde manier als je vrouw te rouwen. Jij doet het op jouw manier, zij doet het op haar manier. Naast het verschil tussen man en vrouw. Dat betekent niet dat een man niet als een vrouw kan rouwen en vrouw niet als een man. Maar in ons geval was het wel op de ’tussen haakjes’ traditionele manier.

Ik ben er echt wel mee bezig geweest, moet ik niet op de andere manier rouwen? Maar nee, is in die zin niet zo gegaan. Maar het is niet dat ik minder verdrietig ben of dat ik haar minder mis. Nee, dat niet. Alleen ja, het is gewoon op een andere manier.

Jan Willem Van Rangelrooij (11:01)
Ja, mooi dat je dat zo uitlegt hoe het voor jullie was en ik denk voor anderen ook wel herkenbaar. En er is niet een voorgeschreven manier dat als je het zo doet dan doe je het perfect qua rouwen

Fokke Jan Klaver (11:12)
Nee, klopt, nee.

Jan Willem Van Rangelrooij (11:13)
Zo zegt Manu Keirse dat ook, zegt rouwen is als arbeid. Je kunt het oppakken en je kunt het laten liggen. En hoe je dat dan doet, daar is niet een voorgeschreven regel voor.

Fokke Jan Klaver (11:23)
Nee, nee, zijn echt wel actief mee bezig geweest. is niet dat ik mijn afleiding echt heb gezocht, zo van oké, ik wil zo snel mogelijk weer aan het werk en ik wil het vergeten. Ik ben er echt wel actief mee bezig geweest, ik moet het goed verwerken. Ik heb bijna een jaar over gedaan, om weer fulltime aan het werk te gaan. Wel langzaam opbouwen en er zijn ook wel dagen geweest, dan word je gewoon wakker en dan…

zit je gewoon met het gemis in je hoofd en ja je kan dan wel aan het werk gaan maar dat heeft helemaal geen nut. mijn werkgever, vorige werkgever, was er heel coulant in en die heeft ook gewoon heel duidelijk aangegeven en mijn collega’s waren ook heel, die snapten het ook allemaal. Ze hebben ook bijna allemaal op een begrafenis geweest. Ja, we waren zo’n klein team. En ja, dan heb ik gewoon een appje in de groepsapp gezet, zo van ja.

Het wordt’em van vandaag niet, dus ik kom vandaag niet. En dat was prima dan.

Jan Willem Van Rangelrooij (12:18)
Ja, ja mooi ook dat die steun, tenminste zo vertaal ik het maar even, die steun daar is, dat het gewoon kan. Ja, ja zeker. En hoe was het voor de rest van je omgeving, bijvoorbeeld vrienden of familie?

Fokke Jan Klaver (12:31)
Ze zijn in het begin sowieso heel erg ermee bezig. We hebben het nu nog wel eens over, mensen missen haar nu nog wel. Alleen ja, het leven is als een trein zeg maar. Onze trein heeft heel lang stilgestaan. En hun trein ging natuurlijk wel redelijk snel weer door. En in die eerste week is het natuurlijk heel intens, komt iedereen langs

Het kan natuurlijk niet iedereen want je bent op een gegeven moment ook gewoon vol en je moet natuurlijk nog herstellen in het geval van mijn vrouw ook van de zwangerschap natuurlijk. ja, op een gegeven moment wordt het wel, je merkt gewoon dat het weg ebt bij mensen en sommigen die stoppen het weg in een doosje. Anderen hebben het er soms nog wel over. Die missen haar wel. We hebben natuurlijk ook wel neefjes en nichtjes

Die zijn er soms ook nog bewuster mee bezig dan de ouders. Dat is natuurlijk het pure aan kinderen. ja, ze komt nog wel, bij ons sowieso, maar ze komt nog wel ter sprake bij anderen. Maar het verschilt wel. Mijn ouders missen haar natuurlijk wel. Mijn broer en zijn vrouw zijn er wat minder van. En hun kinderen, twee oudste kinderen, zijn…

die waren er bewuster mee bezig dan hunzelf. Ja, maar dat is ook natuurlijk van hoe iedereen ermee omgaat. Daar kan je heel wat van vinden, maar dat is gewoon hoe iedereen dat doet. En het gaat puur om… Althans, ik vind dan… Het gaat puur om jezelf.

Jan Willem Van Rangelrooij (14:02)
Want ja, misschien kun je dat nog wat toelichten, wat bedoel je daarmee? Het gaat puur om jezelf.

Fokke Jan Klaver (14:07)
Ja kijk, ik kan wel boos worden op het feit dat mijn broer en zijn vrouw zich eigenlijk niet zo druk om maken. Niet zo druk om maken, klinkt heel stom. Zo bedoel ik het helemaal niet. Maar gewoon dat ze het snel vergeten, wegstoppen en er eigenlijk niet meer over hebben. Ik kan er boos om worden, maar dat is hoe hun ermee omgaan. Ik heb geen invloed op hun. Ik heb invloed op mezelf

Jan Willem Van Rangelrooij (14:24)
Mhmm.

Fokke Jan Klaver (14:35)
misschien ook een beetje op mijn vrouw zeg maar om die heeft natuurlijk last van hoe ik me voel maar voor de rest niet dus ja ik ga me dan niet boos om maken om mensen die op een andere manier en dat is ook iedereen gaat op een andere manier met rouw om natuurlijk dus ja wat ik wel heel heel mooi heb gevonden is dat het is natuurlijk bij de begrafenis heb je een heel klein kistje want er zit een kleine baby in en mijn beide broers die hebben het kistje

Jan Willem Van Rangelrooij (14:50)
Ja, god.

Fokke Jan Klaver (15:02)
kerk in gedragen en vanaf de kerk ook weer eruit en naar de begraafplaats. Ze hebben zich wel ingezet. Mijn broer heeft dit gedaan en hij heeft heel duidelijk gezegd, ik wil dit nooit weer doen. Dat zegt wel wat over hoe zijn gevoel erbij is, maar hoe hij ermee omgaat is natuurlijk anders.

Jan Willem Van Rangelrooij (15:16)
Ja.

Ja. Ja, dat is natuurlijk, ik heb het nog nooit gedaan. ik heb ook geen idee wat ik me daarbij voor moet stellen, maar het lijkt me ook wel heel heftig om dat te doen inderdaad.

Fokke Jan Klaver (15:35)
Ja, lijkt mij ook. Ik liep er achteraan natuurlijk, maar het zou mij ook heel heftig hebben gedaan als ik het inderdaad bij mijn broer moest doen.

Jan Willem Van Rangelrooij (15:44)
Ja, precies. We weten het niet, maar het is mooi dat ze dit hebben gedaan. Tenminste, als ik het zo hoor, vanaf deze kant.

Fokke Jan Klaver (15:53)
Ja klopt.

Jan Willem Van Rangelrooij (15:55)
En we zijn nu, je zei net 2e december 2023 dus straks 2 jaar geleden maar zijn er dan ook inzichten of lessen groeimomenten die het verlies van je dochter Marije of jullie dochter Marije natuurlijk eigenlijk je hebben gebracht ook? Misschien ben je anders naar het leven gaan kijken of…

Fokke Jan Klaver (16:18)
Ja, het klinkt heel cliché, maar we zijn wel anders naar het leven gaan kijken. hebben wel meer nu het gevoel van oké, we gaan herinneringen maken wanneer het kan en niet denken van oké, dat kan later wel. Want je weet nooit wanneer het een laatste herinnering is. Om even naar dit jaar te gaan. We zijn in Juli gelukkig nu wel ouders geworden van een, we waren natuurlijk ouders, maar we hebben nu een gezonde zoon gekregen.

En daar zitten we ook, daar zijn we nu al heel bewust mee bezig. Als we dingen gaan doen, willen echt wel bewuste herinneringen met hem maken. Want je weet nooit wanneer het de laatste keer is.

Jan Willem Van Rangelrooij (17:00)
Ja, heel mooi. Ik heb van een week je zoontje gezien, Jelte heet hij. Maar een prachtig mooi mannetje en hij begon direct te lachen toen de deur open ging. Dus dat vond ik mooi. Ja, en het is cliché. Het is ook zo waar.

Fokke Jan Klaver (17:09)
Ja, het is wel een

Ja, ja.

Ja Ik heb wel een tijdje een quote in mijn WhatsApp gehad, zo van, reizen is iets wat je koopt, maar dat is niet echt alleen geld wat je uitgeeft, maar je maakt er ook herinneringen bij en dat blijft je voor je leven bij.

Dus ja, dat is iets daar wordt je rijker van Mooie herinneringen maak je. Dat is ook iets wat we natuurlijk met hem willen gaan doen. We hebben hem wel even in september bij mijn vrouw haar zus gedropt. En toen zijn we met de tweeën naar Valencia gegaan voor een lang weekend. om ook voor ons even een soort van tot rust te komen. Maar ook om voor ons tweeën nog herinneringen te maken. Maar we hebben wel zoiets

Jan Willem Van Rangelrooij (17:50)
Ja.

Fokke Jan Klaver (18:01)
als we volgend jaar op vakantie gaan, of als we in najaar eventueel, want we willen wel weer rond Marije haar verjaardag en weekendje nog even weg. Dan gaan we wel met z’n drieën, dan gaan we wel bewust herinneringen maken. gaan we er wel bewust mee bezig. En wel hem zo goed mogelijk meenemen. Ook in dat hij, natuurlijk in het feit dat hij een oudere zus heeft.

Jan Willem Van Rangelrooij (18:18)
Ja, mooi. want als iemand jou dan vraagt, heb je ook kinderen, zo’n vraag? Wat antwoord jij nu dan?

Fokke Jan Klaver (18:25)
Ik zeg dat ik twee kinderen heb. Om een leuk bruggetje maken, ik ben net begonnen bij een nieuwe baan en daar moest ik ook een introductie doorgeven. En daar heb ik ook gezegd, ik heb twee kinderen en daarvan heb ik de namen genoemd en bij Marije haar naam heb ik daar ook tussen haakjes achter gezet in liefdevolle herinnering. Want dat is gewoon wel hoe het is.

Jan Willem Van Rangelrooij (18:50)
en wat voor reacties krijg je daar zo wel op?

Fokke Jan Klaver (18:54)
Ja, ik heb er nog niet zoveel reactie op gehad. Maar ik had toevallig van de week een soort voorstelrondje met de directeur. Die zei ook dat het wel meer heeft gespeeld binnen het bedrijf. Hij heeft natuurlijk vanwege privacy reden geen namen genoemd.

Dus misschien kom ik die een keer tegen, dat weet ik niet. Maar hij had het wel gelezen en hij vroeg inderdaad wel even naar hoe zit dat precies. En met de directe mensen waar ik mee samenwerk hebben we natuurlijk ook wel over gehad.

Jan Willem Van Rangelrooij (19:28)
ja, ik vind mooi dat je dat zo openhartig deelt. Ook als je gewoon bij een compleet nieuw, misschien groot bedrijf, gaat werken.

Fokke Jan Klaver (19:36)
ik ben heel open over haar natuurlijk, ze hoort er gewoon bij. We hebben twee kinderen en ja, ook een cliché stukje maar noem haar of in ieder geval van een overleden zoontje, bij de naam en je kind bestaat. En als jij je kind niet meer gaat benoemen, dat jij een kind hebt die overleden is of…

Jan Willem Van Rangelrooij (19:54)
Ja.

Fokke Jan Klaver (20:06)
Wat dan ook met miskramen of wat dan ook, noem het maar op. Maar als jij dat al niet meer gaat doen, ja, bestaat ze dan nog wel? En dat is iets wat je natuurlijk ook, wat wij willen voorkomen, van dat ze niet meer bestaat.

Dus daarom zijn we er beide heel open in en noemen we haar ook gewoon van ja we hebben twee kinderen en alles bij elkaar natuurlijk.

Jan Willem Van Rangelrooij (20:30)
Ja, mooi dat je dat doet. ja, nu we het er toch over hebben, hebben we in het voorgesprek kort even over gehad. Maar ja, jullie hadden natuurlijk ook een vroege miskraam. En ik vond het mooi dat je zei ja, voor ons was dat wel verschillend. Dus een miskraam en een stilgeboorte Zou je daar nog wat over kunnen zeggen? Hoe heb je? Want het gaat over je persoonlijke verhalen, natuurlijk over hoe het voor jullie was. Dus voor de luisteraar natuurlijk.

Fokke Jan Klaver (20:51)
Ja.

Jan Willem Van Rangelrooij (20:53)
Als voor jou als luisteraar anders is dan is voor jou anders, maar dit is hoe het voor jou is, voor Fokke Jan

Fokke Jan Klaver (20:59)
Ja, en dat kunnen we natuurlijk pas achteraf, nu we met de stilgeboorte ook, ervaring klinkt misschien raar, maar het is natuurlijk wel ervaring die je opdoet. Nu de stilgeboorte die we hebben gehad van de miskraam, toen dat gebeurd is ben ik de rest van de week wel thuis gebleven van het werk om het te verwerken. Maar daarna ben ik eigenlijk gewoon naar het werk gegaan. En hetzelfde geldt voor mijn vrouw, die is natuurlijk ook even thuis gebleven om het even te verwerken. Maar daarna zijn we gewoon weer doorgegaan.

Zijn we redelijk snel op het trein gegaan. Dit is heel anders. We zeggen ook tegen elkaar, we hebben een miskraam gehad en hebben een stilgeboorte gehad. Maar het is niet te vergelijken. En voor ons, heel duidelijk voor ons, is het echt gevoel dat het twee totaal verschillende dingen. Dat komt ook omdat de miskraam redelijk vroeg in de zwangerschap was. Was de miskraam geweest rond de 20 weken,

of tussen de 16 en 20e weken, dan was het misschien voor ons ook anders geweest, want dan is het al heel anders. En nu was het gewoon heel vroeg.

Jan Willem Van Rangelrooij (22:05)
Ja, mooi dat je het even toelicht hoe jullie dat hebben ervaren. En ja, had ook nog wat moois, want Ja, je zet je in als vrijwilliger voor de stichting de Verbonden Stilte. Kun je daar wat over vertellen?

Fokke Jan Klaver (22:20)
Ja dat is een oproep dat ze vaders zochten met overleden kinderen die zich in wilden zetten voor een nieuw project. En het nieuwe project is van de Stichting Verbonden Stilte heeft een website en daar zit een zwanenvijver en daar kunnen mensen hun de naam van hun overleden kindje op kwijt. En dat is gewoon heel breed, het kindje kan 16 weken zijn geweest, het kindje kan ook gewoon 2 jaar zijn geweest.

je overleden kind. Dus ze wilden een nieuw project en een nieuwe website en dat project heet ‘Jij hoort erbij’ met een bijtje. En het mooiste van dat project is dat ze hebben echt de vaders gevraagd van willen jullie je inzetten voor dit project?

samen met een stuk of 10, 12, uit mijn hoofd andere vaders zijn we echt bezig geweest met dit project.

Iedereen heeft zijn eigen steentje bijgedragen aan de website. Mensen organiseren een evenement om de website. die gaat op 14 december nu live, dat is ook bewust gekozen want dat is het Wereld lichtjesdag. En dat is met een evenement in Amersfoort waar de stichting de Verbonden Stilte heeft wel een Instagram post neergezet van Save the Date.

Er zat ook een opgave link bij en als vader gaan wij er natuurlijk sowieso heen. Althans ik ga er sowieso heen. En ja dat is gewoon, dat is natuurlijk heel mooi dat je als vader je zo kan inzetten

Jan Willem Van Rangelrooij (23:44)
Ja fantastisch mooi initiatief en ook mooi dat het inderdaad voor alle kinderen is. Ja en voor jou is het nu straks bijna 2 jaar geleden. Maar heb je nog dingen van hoe kijk je er op terug en hoe is het nu eigenlijk met je?

Fokke Jan Klaver (24:00)
Ja, dit is een lastige vraag, want als je me zeg maar een half jaar geleden zou vragen zou ik zeggen van op zich gaat het goed, want ik heb voor mijn gevoel wel goed alles verwerkt en alles gaat zoals hij gaat in die zin en natuurlijk heb je nog wel de mindere dagen erbij, dat hoort er gewoon bij. Alleen, het rare is, nu Jelte er is, mis ik Marije eigenlijk meer.

want je krijgt nu eigenlijk elke dag mee hoe het zou kunnen zijn. Dat betekent niet dat ik minder van Jelte houdt maar je wordt nu dagelijks eigenlijk geconfronteerd met iets wat eigenlijk al twee jaar of bijna twee jaar had moeten rondlopen in jouw leven. En daar ben ik ook pas, nou ja, zeg maar recent achtergekomen dat…

dat dat wel bij me speelt zeg maar. En dat ik ook wel met mijn vrouw gehad. dat is gewoon iets wat, ja, je kan er weinig aan doen. Het is een bewuste keus dat wij redelijk snel hebben we eigenlijk al gedacht van we willen weer zwanger worden en niet ter vervanging, maar we willen gewoon. Wat wij misten was gewoon het zorgen voor een kind en dat is iets als je er helemaal op ingesteld bent, want je verwacht een kind en dan gebeurt dit. Ja, dan mis je dat laatste stukje.

Ik heb gezegd, we missen de gebroken nachten. Achteracht misschien, nu we dat al hebben meegemaakt, weten we dat niet zozeer meer. Maar je wordt er nu meer dagelijks mee geconfronteerd. En dat is iets, daar moet je even mee omgaan. Ik denk dat, als je het puur sec kijkt, ik me een half jaar geleden beter voelde dan nu. Maar het is niet dat het helemaal slecht gaat.

Jan Willem Van Rangelrooij (25:23)
Ja.

Nee, ja.

nee, het natuurlijk ook wat je zegt, dat er eigenlijk een nieuwe laag is in de rouw. Want ja, rouw, in principe verwerk je het niet, zeg ik altijd. Maar ja, het gaat eigenlijk over verweven en integreren of overleven zeggen sommigen ook wel. Ja, want dat hoeft niet weg komt elke keer weer terug, misschien wel op een ander niveau of dat het anders raakt.

je anders voelt.

Fokke Jan Klaver (26:10)
Ja, om even terug te gaan naar wat die rouwcoach had gezegd, van je hebt een doos en die doos zit ergens in en die omgeving wordt steeds groter. In die zin is dat er natuurlijk nog steeds. En die doos is inderdaad niet kleiner geworden. De omgeving is inderdaad veranderd waardoor die doos eigenlijk nu elke dag een stukje open gaat om iets iets erbij te voegen, En dat is gewoon inderdaad het meeleven. feit dat het elke keer iets uit het doosje gaat. Inderdaad verwerkt het misschien…

niet helemaal het juiste woord maar je leert er mee leven. Inderdaad de betere vertaling daarvan.

Jan Willem Van Rangelrooij (26:40)
Ja.

Ja, mooi gezegd, mooie toevoeging als we zo richting het einde van de aflevering gaan, zou ik je willen vragen, is er iets wat je andere mannen mee zou willen geven die door een…

vergelijkbaar, natuurlijk nooit identiek, maar een vergelijkbaar verlies heen gaan.

Fokke Jan Klaver (27:03)
Nou wat ik vooral wel zou meegeven is, we praten wel over. Ik ik heb gezegd, heb wel een POH ingeschakeld. Dat was natuurlijk ook van ik rouw anders, maar ook natuurlijk gewoon om te rouwen. Nou ga ik weer het woord verwerken noemen, maar om me mee te leren leven met de rouw. Dat is blijft een belangrijk punt, maar ja zoek ook anderen op.

Misschien niet hetzelfde, maar wel iets vergelijksbaars. Want ik het nu inderdaad ook iets vergelijksbaars meegemaakt. Ik kan wel met iemand praten, maar iemand die niet een kind heeft verloren weet minder goed waar hij over moet praten dan iemand die dat wel heeft meegemaakt. En iemand die dat wel heeft meegemaakt, daar kan ik gewoon veel beter mee praten. Want die snapt veel beter het gevoel wat je hebt.

En dan maakt het niet uit of je je kind hebt verloren na 16 weken als miskraam of na 2 jaar. Je hebt gewoon je kind verloren. Dus dat is wel het belangrijkste wat ik zou meegeven. Probeer gelijk gestemden te vinden en praat er gewoon mee. Ja, ik ben er heel open over. Men mag mij altijd bereiken om over te praten. In de buurt of niet. En daarom ben ik ook wel gewoon toen met mijn verhaal naar de media gegaan.

Want er moet ook geen taboe op, ik. Dat gevoel heb ik nog weleens, dat er een beetje een taboe op ligt. Je ziet ook niet altijd even veel aandacht in de ’tussen haakjes’ traditionele media daarover. Maar wees gewoon open over. Wat ik ook echt mee zou nemen is, noem gewoon de naam van je kind regelmatig. Zeg gewoon dat je ouders bent. Zorg ervoor dat…

hij of zij niet verloren gaat.

Jan Willem Van Rangelrooij (28:44)
Dat sluit natuurlijk ook aan bij wat ik altijd zeg, openhartigheid. Dat lucht op. want het taboe wat erop zit, dat houden we zelf in stand als we dat willen. Door het er niet over te praten en als we het er gewoon over kunnen hebben als mannen onderling, wat we hier nu doen. Ik denk dat het veel makkelijker wordt dan om in ieder geval te delen, voor sommigen kan ik me voorstellen dat ze het heel spannend vinden om het te delen.

Fokke Jan Klaver (29:08)
Ja, er wees ook gewoon open in je emoties. Het maakt niet uit, je kan je emoties prima laten tonen. En als het een dag niet wil, benoem het gewoon. Zeg gewoon van ja, ik heb een rotdag en dat wil gewoon niet. dan snappen mensen het. Dan hebben mensen begrip ervoor, vanuitgaande dat dat in die zin, dat vind ik redelijk normaal in die zin, maar dat gebeurt niet altijd, maar gewoon…

Jan Willem Van Rangelrooij (29:29)
Ja, niet iedereen inderdaad…

ja.

Fokke Jan Klaver (29:32)
dan weten mensen het en dan kunnen ze er gewoon rekening mee houden. je er niet open over bent en niets zegt, dan snappen mensen je ook niet en dan krijg je misschien meer onbegrip. Dus daarom is er een stukje openheid. Niet alleen openheid over het vertellen, maar ook openheid over het tonen van je emoties en dat het gewoon niet wil.

Jan Willem Van Rangelrooij (29:52)
Ja, nou prachtig gezegd. Dank je wel, Fokke Jan, voor deze mooie uitleg. fijn dat je te gast was en wij zien elkaar ongetwijfeld nog wel weer een keer.

Fokke Jan Klaver (30:01)
Ja vast

wel, en bedankt dat ik te gast mocht zijn

Jan Willem Van Rangelrooij (30:03)
ja, nou, hartstikke fijn!